Un cruceiro, unha ilusión, posible, imposible...

  Cando lle comentei ao  meu compañeiro e amigo, Guillermo,que tiña a idea de facer un cruceiro, el cunha inxenuidade que non é propia del, pensou que o que eu tiña era gana  de embarcarme nunha desas rutas polo Mediterráneo das que, co paso do tempo, o que mellor lembras son as veces que te sentiche mareado.

  Non, non é un cruceiro polo Mediterraneo, é un cruceiro de cantería, o típico cruceiro tan arraigado na tradición da cultura galega.

  De momento ando na busca de ideas, de proxectos, de medidas e de ferramentas. Estoume dando conta que a verdade é que tiña razón Guillermo , este si que é un verdadeiro cruceiro, aínda non vin a pedra  e xa estou algo mareado. Espero que no que me embarquei non vaia a pique. Non quero que este cruceiro se converta nun Titanic que acabe coa miña ilusión.

  O 22 de novembro ( día 1 do 1 do ano 1 d. X,) chegou a pedra. Foi realmente cando empezou o cruceiro,foi cando me dei conta no que me metía, e cando comprobei o moito que pesa a pedra. 

O mesmo día, o 1 do 1 do ano 1 d.X ( despexastes X ?) comezou este cruceiro. Espero que arribemos a bo porto.                                                                                                                                                        

 Cando tes contacto co granito e comprobas a  súa dureza, é cando valoras máis as grandes obras feitas neste material. Estou comezando a talla dun sinxelo chapitel e que dificil é. ¡ Canto temos que admirar e valorar a aqueles anónimos canteiros-artesáns do románico  que cunha simple pedra eran capaces de representar unha historia.!

  

  Despois de varios días petando na pedra deime conta que o granito é un material que hai que tratar con moito agarimo, sorpréndete, salta un anaco onde menos o esperas, e pode botar abaixo un detalle que pretendes conseguir.

  Hai que andar con tino. Penso que o peor non é a dureza do material, o que hai que ter son as ferramentas axeitadas e preparadas. Hai que afiar os ciceis con moita frecuencia. Esto faime lembrar unha célebre frase de Abraham Lincoln, que lles tiña colocada aos meus queridos alumnos de 2º do IES  Maruxa Mallo na Aula Virtual, para que apreciaran o importante que é a preparación e o estudio previo: " Se tivera que empregar oito horas para  cortar unha árbore botaría seis horas afiando a machada".

Nesta singular singladura a través do Océano das Pedras, é normal que se pase por diferentes dificultades.
Esta si que é unha singladura, dura, dura e longa. Esta travesía chegou agora ao Mar dos Sargazos.
Agora a dificultade é traballar cunha pedra de 75x50x35, que ademais de dura, pesa unha barbaridade.
 No meu particular e imaxinario caderno de bitácora xa tiña apuntado que a principal dificultade sería traballar con esta pedra tan pesada, na que hai que tallar unha cruz cunha imaxe da Virxe por unha cara e un Cristo pola outra.

¿ Que estás facendo ?
 Esto foi  o que lle preguntaron hai moito tempo a un canteiro que estaba comenzando a talla dun santo. Como o canteiro tiña máis ou menos a mesma idea ca min, contestou: " Pois se sae con barba, San Antón, e se non, a Purísima Concepción". Agora que vou comenzar a talla dunha Virxe eu tamén podería contestar o mesmo. A forma do corpo coas roupaxes penso que non é o complicado. Os rasgos da cara vai ser o máis complicado, porque un mal golpe pode levar por diante por exemplo o nariz. Este material non admite rectificacións, esto non é coma na pintura que sempre podes modificar.

 

  

  Os clásicos cruceiros polo mar teñen escalas e os crucerios clásicos de pedra tamén. Nas escalas dos primeiros os pasaxeiros van disfrutando das diferentes cidades e alí repóñense dos habituais mareos. As escalas dos cruceiros de pedra son as diferentes fases que hai que pasar para chegar ao final : Primeiro planeas e debuxas, localizas a pedra e as ferramentas, tallas o chapitel, das forma á cruz, logo comenzas coas imaxes. Aínda que non rematei coa figura da Virxe, agora ando ás voltas coa imaxe de Xesucristo.

 A cada golpe de maza e cicel vai xurdindo da pedra  a figura. Se se poidera  acelerar esa acción coma  nunha cámara rápida  esto sería...

 Facer sobre o papel os rasgos do rostro, diferenciando os masculinos dos femininos, non  é demasiado complicado. Agora toca definir eses ragos na pedra. A experiencia con este material é tan pouca que dudo se conseguirei diferenciar o masculino do feminino. Un golpe mal dado cambia totalmente a expresión. No meu ideal imaxinario gustaríame conseguir unhas figuras que non se caractericen polo típico dramatismo e sufrimento da Crucifisión.

   Contan, que no ano 1509, cando o xenial Michelangelo rematou o Moisés, quedou tan satisfeito da súa obra, que ao darlle o derradeiro golpe de cicel, e vendo que xa acadara a perfeción, díxolle: ¿ Por que non falas ?. Eu, que estou rematando o Cristo do cruceiro non podo dicir o mesmo. Hai algo que realmente me sorprende, e é ver que o sorriso insinuante que pretendía é algo esaxerado. Estou tentado a dicirlle: ¿ Por que te ris tanto ?. O curioso é que mirando para a figura de pedra ao natural non aprecio  ese sorriso esaxerado. ¡ Esto é un misterio !. Seguramente que todo esto é consecuencia dos moitos días que levamos de convivencia ou que saiu un Cristo demasiado fotoxénico.

   Navego agora por o Mar das Dúbidas. ¿ Que fago ? ¿ Deixo o Cristo con ese sorriso esaxerado ?              ¿ Intentarei  algunha modificación ?

   Vou tentar nos próximos días facer alghunha modificación para rebaixar esa imaxe tan complacente. Non vaia ser que se me acuse de irreverente.

 A meirande parte dos cruceiros empregan unha iconografía ornamental a base de santos e querubíns que van colocados no chapitel, ao pé da cruz ou no fuste. Eu no canto deses ornamentos vou facer unha figura que represente toda esa iconografía e na que cada un vexa ou imaxine o que queira. Vou facer a talla dunha pomba que penso colocar na repisa do chapitel. Unha pomba que represente a paz que tanta falta fai no tempo que nos tocou vivir.

  

    Superada a primeira parte desta peculiar travesía polo Mar das Dúbidas e a pesar das constantes galernas e cicloxeneses explosivas chegou o momento de arribar ao peirao e planificar a segunda parte da travesía. Nesta nova travesía hai que traballar no fuste do cruceiro, un traballo que a priori é máis doado, pero nunca se sabe porque o comportamento do granito é imprevisible...

  Despois dunha longa etapa de inactividade, chegou o momento de regresar á esta peculiar travesía polo Océano da Pedras e o Mar das Dúbidas. A primeira tarefa é facer a cimentación onde se vai colocar o cruceiro. O máis complicado deste traballo é decidir onde se vai colocar. Non houbo moito problema na eleccion do lugar, as ideas eran bastante coincidentes.

 Facer un traballo en pedra na actualidade non ten moito mérito se se compara cos traballos que se facían antes. Agora se precisas unhas pedras para facer un determinado traballo, vas a un obradoiro onde traballan a pedra, escolles o material e xa tes as pezas onde un vai facendo as tallas que precises. Antes o que facía un cruceiro tiña que ir a unha canteira e con moitas dificultades tratar de extraer as pedras que necesitaba. ¡ Cantas pedras romperían para conseguir o fuste dun cruceiro !

  Mentras non chegan as pedras que van poñer fin a este traballo, hai que ir pensando e debuxando os elementos decorativos que levará o fuste ou varal do cruceiro. Na meirande parte dos fustes aparecen tallados instrumentos relacionados coa Paixón. Os motivos ornamentais que máis se repiten son: a coroa de espiñas, a escada, o martelo, as tenaces, os cravos, a lanza...

  Navegar por mares descoñecidos ten a ventaxa de que  sempre descobres algo novo. Do contacto con persoas que traballan a pedra coñecín  as ferramentas de WIDIA  (carburo de wolframio) que pola súa dureza permiten tallar a pedra sen ter que estar afiando contunuamente.

  Agora entendo porque os alemáns na década dos 40 do século pasado, en plena Segunda Guerra Mundial, levaron de Galicia cantidade de wolframio para endurecer as armas. (Febre do wolframio en Galicia). Aínda hai quen fala de neutralidade española na Segunda Guerra Mundial. Como se pode falar de neutralidade, cando precisamente aquí, en Goá-Cospeito, no lugar de Arneiro, os alemáns colocaron unha antena para facilitar as comunicacións durante a Guerra. (Antena de Arneiro).

 

    Chegou o momento de poner fin a esta travesía. O barco está arribando ao peirao. Coa colocación das distintas pezas quedará rematado este cruceiro que si nun principio parecía un imposible, a base de ilusión foi superando as distintas dificultades.